TAVERNIER, Jean Baptiste. Les six voyages … en Turquie, en Perse, et aux Indes ... Seconde Partie, où il est parlé des Indes, & des Isles voisines, Paris, Gervaise Clouzier et Claude Barbin, M.D.C.LXXVII [=1677].
Flaman asıllı Jean Baptiste Tavernier (1605-1689) coğrafya haritaları satan bir tüccarın oğluydu. Yolculuklar için beslediği tutkuyla daha 22 yaşını doldurmadan Avrupa'nın birçok ülkesini gezmiş (İtalya, Fransa, İngiltere, Almanya, Polonya, Macaristan, İsviçre) ve bu ülkelerde konuşulan belli başlı dilleri öğrenmişti. Osmanlı İmparatorluğu ve İran'a doğru ilk seyahatine 1631 yılında çıkar. Kendisini İran'a götürecek olan kervanı beklemek için 11 ay İstanbul'da kalır. Doğu'ya doğru yaptığı yolculukta Tokat, Erzurum, Erivan'dan geçer ve İsfahan'a varır. Dönüşte Bağdat yolunu izleyerek Halep, İskenderiye, Malta'dan geçer ve İtalya yoluyla 1633'te Paris'e ulaşır.
Bu yolculuktan başka 1668 yılına dek altı kez daha yolculuğa çıkan Tavernier, tüccar sıfatıyla Doğu ülkelerindeki prenslere değerli taş satar. Japonya ve Cava'ya kadar ulaşır ve kendi anlatımıyla: "... kırk yıllık bir süre içinde her ülkenin din, hükümet, adetler ve ticareti hakkında hatta ölçü ve tartı birimleri ve para değerleri ile ilgili bilgiler" kaydeder. Seksen üç yaşına varmışken Hindistan'a gitmek üzere yola çıkar, Rusya'yı geçer, ancak 1689 yılında Moskova'da ölür. Kırk yıllık yolculuklarında toplam olarak yaklaşık 240 bin kilometre katetmiş olur. Ömrünün sonuna dek Voltaire'in kendisini suçladığı gibi "filozoftan çok bir tüccar" olarak kalır; Montesquieu ise Lettres persanes başlıklı yapıtında ondan aldığı birçok bilgiyi kullanır.
Maceracı bir kişiliği olan ve yolculuk zorlukları karşısında yılmayan Tavernier altı farklı seyahatten izlenimlerini ilk olarak 1676-1677'de yayınlar. Anlattığı olaylar ve güzergâhındaki düzensizliğe karşın Tavernier'nin bu yapıtı Doğu'ya ve Asya'ya seyahat eden tüm gezgin-tüccarlar için çeşitli yerlerin para, ölçü ve tartı birimleri, ürünlerin değeri ve fiyatı, gümrük ve ticaret anlaşmaları vs. hakkında sayısız bilgiler içermesi nedeniyle değerli bir el kitabı oluşturur. Kendi ülkesinde Tavernier büyük saygıyla karşılanır hatta kral XIV. Louis tarafından soyluluk ünvanları alır. Elli yedi yaşındayken evlenir ve seyahatlerinin İstanbul'da sultanın sarayında geçen kısmının vakayinamesini kaleme alır. Bu kitap büyük başarı kazanıp üstüste baskılar yapar ve başka dillere çevrilir.
Yazan: İoli Vingopoulou
