MARTIN DU TYRAC, Marie-Louis-Jean-André Charles de (vicomte de Marcellus). Souvenirs de l’Orient …, cilt Ι-ΙΙ, Brüksel, Société Belge de Librairie, 1840.
Gaskonya asıllı Marie-Louis-Jean-André Charles de Martin du Tyrac vicomte de Marcellus (1795-1841), koleji bitirir bitirmez (1814) gönüllü olarak Bordeau'lu kralcılarla birlikte müstakbel kral I. Charles'ın ilk oğlu Angoulême dükünün muhafız birliğine girer. 1815 yılında Korsika yöneticisinin yaveri olur, 1816'da ise, 21 yaşındayken, diplomat memurluğuna geçip İstanbul'daki Fransız elçiliğinde kral XVIII. Louis'nin sefiri Marki De Rivière yanında üçüncü kâtip görevini alır.
İstanbul'dayken doğu dilleri ve yunanca öğrenir ve 1820'de Doğu Akdeniz'de Kudüs'te son bulacak olan bir görev üstlenir. İşte bu sefer sırasında Hios (Sakız) ve Delos'tan geçip Milos'a gelir ve fransız kraliyet koleksiyonu hesabına -bin bir zorluk aşıp- ünlü Milos Afrodit'i heykelini (ortaya çıkışından henüz kırk gün geçmişken) elde eder. Bunun üzerine heykeli güvenli bir biçimde taşıyıp 5 ay sonra İstanbul limanında Fransa elçisine teslim eder.
Fransa'ya döndükten sonra (1820) Chateaubriand Londra'ya elçi olarak giderken Tyrac kâtip sıfatıyla heyetine katılır. 1824'te Madrid'te diplomat olarak hizmet eder, 1830'da ise kendisine Dışişleri Bakan yardımcılığı önerilir, ancak reddeder ve istifa edip kendini yazarlığa verir. Louvre Müzesi müdürü De Forbin'in kızıyla evlenir, tanışmaları belki de Miloslu Afrodit heykeli sayesinde olur. Doğu seyahatlerini anlattığı vakayinamesinin yayınından sonra, 1839 yılından itibaren, edebi inceleme, edebiyat, siyaset ve etnografya içerikli, en azından on tane kitap yayınlar. Bunlardan bir tanesi yunan halk ezgileri ile ilgili bir incelemedir. Yunan kralı Otto kendisini ödüllendirmiştir. Aile şatolarında Fransız hükümetinin hediyesi olan bir Miloslu Afrodit heykeli kopyası bulunmaktadır. Afrodit heykelinin edinilmesine ilişkin olaylar etrafındaki tarihsel tutarsızlıklara rağmen Tyrac'ın metni yazınsal erdemlerden yoksun değildir. Metninde uzun süre temasta bulunduğu Chateaubriand'ın etkisi belirgindir. Tyrac Chateaubriand'la mektuplaşmasını 1855'te yayınlar.
Sözkonusu yapıtta Tyrac Doğu seyahatlerini anlatmaktadır: Korsika, Truva, İstanbul'da kaldığı süre, Prens adaları, İzmit, İznik, Çanakkale, Hios (Sakız), Delos, Milos'ta yaptığı geziler. Yolculuğu Santorini, Kilikya (Adana bölgesi), Kıbrıs, Rodos, Girit, Paros, Naksos, Siros'ta devam edip Atina ve Attika'da son bulur. Dönüş yolundayken İzmir'den geçer. Seyahatnamede Misya (Mysia, Balıkesir ili), Bithynia (Kocaeli, Bursa ili), Mudanya, İstanbul'a değinir ve sonunda Edirne'den (Adrianupolis) geçerek Bükreş'e ve nihayet Paris'e ulaşır.
Yazan: İoli Vingopoulou
