Önde gelen bir aileden olan İngiliz asıllı Richard Pococke (1704-1765) Cambridge'de öğrenim görür, piskopozluk kayyumu rütbesini alır. 1733-1736 yılları arsında kuzeniyle birlikte önce Avrupa'da Fransa, İtalya, Almanya, Avusturya, Polonya, Macaristan'ı gezer; daha sonra ise 1737'den başlayarak üç yıl boyunca Mısır, Kutsal Yerler, Kıbrıs, Girit, Ege adaları ve Anadolu ile o zaman için alışılmamış bir seyahat hedefi olan Yunanistan'ın Rumeli ve kuzey kısımlarını gezer. 1747-1760 yıllarında İrlanda'yı gezer ve 1765'den sonra piskopoz sıfatıyla Britanya'da seyahat etmeyi sürdürür.

Beklenmedik durumlarla dolu olan Doğu seyahati sırasında Mısır'da ortodoks patrik tarafından kabul edilir ve Yahudiye'de Ölü Deniz sularında yüzer. Seyahatnamesinde ayrıca Kıbrıs, Girit, Psara, Lezbos (Midilli), Bozcaada (Tenedos), Limnos (Limni), Samos (Sisam) ve Patmos adalarına özel bölümler ayırır ve Karadeniz'i de (Eukseinos Pontos) betimler. Anadolu'dayken İzmir, Ayvalık (Kidonies), Efes, Karya (Muğla, Denizli) yöresini, Frigya İerapolis'ini (Pamukkale), Ankara, Truva, Bithynia (Kocaeli, Bolu, Bursa), ve en son olarak İstanbul ve Trakya'yı gezer. Selânik'e varır ve kara yolundan Farsala (Çatalca), Lamia (Zituni), Euboia (Eğriboz), Kopaida ve Thiva'dan (Istefa) geçip Atina yakınlarındaki Fyli ve Atina havzasına gelir. Voyvodaya hediyeler sunup şehrin anıtlarını serbestçe gezer ve Eleusis'ten geçerek Korint, Patras ve Kefalonya'ya devam eder.

Edward Gibbon'un "şaşaalı eser" diye nitelediği seyahatnamesi edebî uslup yoksunluğuna rağmen sağduyu ve titizlikle yazılmıştır. Strabon, Herodotos, Sicilyalı Diodoros, Plinius, Ptolemaios, Pomponius Mela, Pausanias, Filostratus, Aelianus Tacticus gibi antik yunan ve latin yazarlara birçok gönderme yapan yazar yaşadığı sürece eseri okurlar tarafından sevilir ve fransızca, almanca ve flamancaya çevrilir. Kitapta osmanlı yönetimi, ticaret, örf ve adetler, mimarlık ve doğa tarihi hakkında yeterli hatta bol bilgiler bulmaktayız.

Ayrıca Mısır anıtları hakkında ayrıntılı betimlemeler; Mekke'ye giden kervanın yüzlerce deve, yük ve hacılarına ilişkin ayrıntılı bir katalog; Selânik anıtları betimlemesi; Nil nehrinin taşmasına ilişkin su düzeyi cetvelleri; İskenderiye patrikhanesine bağlı şehir, merkez kiliseler ve piskoposlar katalogu gibi konular da yer almaktadır.

G. Sandys'in kitabındaki alışılmamış resimlemeden sonra ve öncü J. Stuart ile Ν. Revett'in çözümlemeli resimlemesinden önce gerçekleşen Pococke'ın bu görsel yapıtı en güç beğenir okurları bile tatmin edecek durumda olur. Kişisel yaşantıları dışında başka yazarlardan aşırmalar da içeren bu etkileyici eser dışında Pococke 1752 yılında seyahati sırasında toplamış olduğu yazıtları da “Inscriptiorum Antiquarum Graec et Latin Liber” başlığı altında yayınlar. Bu arada annesi ve kuzeni Jeremie Milles ile sürdürdüğü zengin yazışmanın yayınlanması beklenmektedir.

Doğu'ya yaptığı gezileri anlatan seyahatnamesi Mısır anıtlarını ilk kez ayrıntılı biçimde betimleyen eserlerden biridir. Lübnan'dan getirmiş olduğu tohumlardan diktiği sedir ağacı ormanı bugüne dek İrlanda'da var olmaktadır. Pococke'ın, gezileri boyunca biriktirmiş olduğu arkeolojik eserlerin tümü 1766 yılında Londra'da satıldı.

Yazan: İoli Vingopoulou