York'un eski ve önde gelen bir ailesinden gelen Britanyalı iktisatçı Robert Pashley (1805-1859) (okunuş: Paşley) Cambridge'de hukuk okur, matematik ve klasik edebiyat alanında ise başarılı bir eğitim alır. 1833 yılında İngiliz donanması amirali Sr. Fr. Beaufort'un (okunuş: Bofor) yardımıyla Akdeniz'i denetleyen gemilere binme izni sağlayıp Yunanistan, Anadolu ve Girit'i gezer. Bu gezileri yapmadan önce o zamana dek yayınlanmış olan bütün antik, ortaçağ ve yakın çağ eserlerini okumuştu. Pashley dönüşünde bir Hydra kayığına biner ve 30 gün süren bir yolculuktan sonra İtalya'ya (Venedik) ulaşır.

Ardından Venedik'te kalıp seyahat notlarını düzene koyar ve Marciana (okunuş: Marçana) Kütüphanesinde birçok elyazması eski kitabı okur. 1837 yılında yayınladığı Girit seyahatnamesi zaman geçmeden seyahat literatürünün klasik yapıtları arasında yerini alır. Pashley 1838 yılından itibaren sağduyu ve üstün bir mantık anlayışıyla avukatlık yapar ve 1856'da yargıç rütbesini alır; erken gelen ölümüne dek bu görevde kalır. Seyahatnameden başka hukuk içerikli iki tane daha eseri vardır. Zengin özel kitaplığı tüm yazı müsfetteleriyle birlikte 1838 yılında çıkan bir yangında yokolmuştur.

Pashley, Girit'te kaldığı yaklaşık dört ay boyunca berbat hava koşullarına rağmen yerli rehberler yardımıyla önemli arkeolojik alanlarının çoğunu özdeşleştirmeyi başarır (Knossos, Aptera, Polyrinia). Ancak bunların tümünü Yunan ve Roma devirlerine atfedip daha önce varolmuş bir uygarlığa ait oldukları aklından geçmez. Kendisine verilen her sikkeyi inceler, gördüğü her yazıtı kaydeder ve birçok arkeolojik eser satın alıp İngiltere'ye götürür; bunlardan bazısı bugün Fitzwilliam Museum'da sergilenmektedir. Paschley, konuştuğu çağdaş dillerden başka latince ve yunanca da bildiği için yerli halkla anlaşabilmiş, hatta Girit lehçesini öğrenmeye bile çaba göstermişti. Kitabında, Girit tarihiyle ilgilenmekten başka tarım uygulama biçimleri, örf adetler ve batıl itikatlar hakkında da yazar. Seyahatnamesinin başında Girit'i ziyaret ettiği dönemdeki tarihî olaylara ilişkin uzun giriş yazısından başka kitabın ek bölümünde Venedik egemenliği dönemini anlatan elyazması kitaplardan alıntılar vermektedir. Kitapta batı Girit doğu Girit'e kıyasla daha ayrıntılı biçimde betimlenir, nitekim yazar doğu Girit için de ileride gerçekleşecek bir tanıtım yazısı vaad eder. Ne var ki elindeki bütün veriler 1838 yılında Temple'da çıkan büyük yangında yokolur. Pashley'in yazış uslubunda belgelere dayalı bilgiler veren ciddi bir araştırmacı, içtepilerine uyan bir gezgin ve yaşamı mizah ve yergiyle anlatan bir yazar görmekteyiz. Metin içinde yer alan bol çizimler betimlenen mekânı ve günlük yaşam sahnelerini göz önünde canlandırıyor.

Yazan: İoli Vingopoulou

• 

  View of Chania.

• 

  Title page of the first volume of the edition.

• 

  View of Chania.

• 

  Relief and inscription on a building of the Venetian era at the town of Chania. At the time of the author's visit, it had been converted into a milirary hospital by Ottoman commander Mehmet Ali.

• 

  Map of Chania.

• 

  The monastery of Agia Triada Tzagarolon at Akrotiri peninsula, near the city of Chania.

• 

  The cave in which Saint John the Hermit slept, according to tradition. It is situated near the monastery of Katholikon, or Monastery of Saint John the Hermit, Chania province.

• 

  View of the monastery of Katholikon, or Monastery of Saint John the Hermit, Chania province.

• 

  View of the bay and fortress of Souda.

• 

  Part of wall of the Hellenistic or the Roman period at ancient Aptera, near Chania.

• 

  Part of ancient wall near the monastery of Saint John the Theologian at Aptera, near Chania.

• 

  Ancient inscription of a city decree discovered by the author near the foundations of the monastery of Saint John the Theologian at Aptera, Chania, following a brief excavation.

• 

  Part of the Roman cistern of Aptera.

• 

  Man from Sfakia, Crete.

• 

  Mantinada, (rhyming couplet), in the dialect of Sfakia.

• 

  Remains at ancient Lappa (known as Gaidouropolis in the Ottoman period, today Argyroupolis).

• 

  View of Rethymno.

• 

  Venetian bridge near the village of Atsipopoulo, Rethymno province.

• 

  Ancient coins of Rethymno.

• 

  Mantinada (rhyming couplet), composed in the honour of chieftain Glymidis, who came from Loutro, Chania.

• 

  Cave of Melidoni.

• 

  Part of ancient wall at Axos, Rethymno.

• 

  Inscription in Doric dialect found by the author in a church at the village of Stavromenos, on his return trip from Melidoni to Rethymno.

• 

  Part of ancient inscription in Doric dialect from Axos, Rethymno.

• 

  Ancient coins of Axos.

• 

  Silver coin of Axos, in the possession of the Duke of Modena.

• 

  Coins of ancient Tylissos.

• 

  Traditional song exalting the bravery and heroism of chieftain Theodoros, who was born in Sfakia and fought in Mylopotamos during the Greek Was of Independence.

• 

  View of the port of Heraklion.

• 

  The fountain of Bebo at Kornaros square, Heraklion, Crete. The fountain was built between 1552 and 1554 by captain Gianmatteo Bebo. It bears a Venetian coat of arms. At the centre, statue of the Roman era.

• 

  Street market around Ottoman fountain at Kornaros square, Heraklion (today known as Philanthropiki fountain). On the left, the Venetian fountain of Bebo.

• 

  Coins of Knossos.

• 

  Inscription on fountain of the Venetian era, Heraklion.

• 

  Coins of Knossos.

• 

  Remains of ancient wall, probably of the Minoan age on Mount Youchtas, Heraklion province.

• 

  Monastery of Hagios Georgios Epanosifis, Heraklion province.

• 

  Cretan peasant.

• 

  Cretan love mantinada (rhyming couplet).

• 

  Cretan love mantinada (rhyming couplet).

• 

  Landscape at Almyros river, near Heraklion.

• 

  Ancient coins of Hierapetra.

• 

  Gorge at Arvi, near Heraklion.

• 

  Inscription of ancient Priansos, seen and transcribed by the author at Toplou monastery, Sitia province.

• 

  Coins of ancient Priansos.

• 

  The house the author stayed at during his trip to Asomatoi, Rethymno province.

• 

  Monastery of Arkadi, Rethymno province.

• 

  View of Loutro, sea-side village at Sfakia, Chania province.