İrlanda kökenli ressam Robert Barker (1739-1806) yunanca "pan" (tüm) ve "orama" (görüntü) kelimelerini kullanarak adlandırdığı görünüm tekniğinin fikir babasıdır. Baker 1793 yılında 360 derecelik yüzeyi olan silindirik bir perde üzerinde ard arda sıralanan çeşitli şehir görüntüleri sergileyen "panorama" gösteri türünü yaratmıştı. Daha 1787 yılından beri geniş açılı görüntüler yaratarak ilk baştaki fikrine biçim vermiş, bunun için ise «La Nature à Coup d’ Oeil» (= bir bakışta doğa) fransızca terimini kullanmıştı. Mekânı duyarlı ve pitoresk bir biçimde görüntüleyen bu yeni teknik toplumun varlıklı kesimlerinde büyük rağbet görmüştü. Sözkonusu "panorama"lar için ilk bina, rotonda biçiminde (dairesel), Londra'nın Leicester Square meydanı ve daha sonra Strand civarında inşa edilmişti.

Robert Barker'in oğlu olan İrlandalı Henri Aston Barker (1774-1856) Royal Academy'de okumuş ve genç yaştan itibaren babasının yanında "panorama" adlı yenilikçi sanat sergilerinde çalışmıştı. Henri Aston Barker birçok panorama kurmuş ve çeşitli şehirlerin görüntülerini çizebilmek için birçok kez Doğu'ya seyahat etmişti. Babasının 1806 yılında vuku bulan ölümünden sonra, 20 yıl süreyle, R. Burford'la işbirliği yaparak babasının başlatmış olduğu ilham dolu ve kârlı işi sürdürmüştü.

İngiliz asıllı ressam Robert Burford (1791-1861) "panorama"ların fikir babası R. Barker'in oğlu Ηenri Aston Barker (1774-1856) ile birlikte çalışmıştı. Birlikte Strand Theater'in bulunduğu yerde "panorama" için sergi alanı kurmuşlardı. Burford çizdiği resimler için mümkün olduğu kadar doğru bilgiler elde edebilmek için Avrupa'nın birçok şehrini ziyaret etmişti. Ayrıca çeşitli meydan savaşları ve tarihi olaylar gösteren birçok "panorama"nın yaratıcısıdır.

1793 yılından 1863 yılına dek aşağı yukarı 126 tane "panorama" yaratılmıştı. Edinburg, Londra, Paris, Roma, Pompey, Napoli, Malta, Venedik, Messini, Korfu, Atina, İstanbul, Kahire, Lizbon, Madrid, Rio de Janeyro gibi şehirleri gösteren bu panoramalardan başka, meydan savaşları ve başka tarihi olaylar sergileyen panoramalar da yapılmıştı. Sözkonusu panoramaların sergilendiği süreler içinde her panoramanın desenini ve ayrıntılı bir dizin içeren küçük boyutta kitaplar da yayınlanırdı. Londra'da sergilenen panoramaların daha iyi bir şekilde sunulması için Ed. Dodwell, S. Pomardi, R. Cockerell gibi tanınmış İngiliz gezginler kendi seyahatlerine ilişkin bilgilerini sunmuşlardı.

Büyük boy ve dairesel olarak çizilen bu şehir görünümleri Avrupa'da 19. yüzyıl sonlarından itibaren modadan çıkmış, "siklorama" adıyla sergilendikleri Amerika Birleşik Devletlerinde ise daha uzun bir süre sevilen bir gösteri biçimi olarak kalmıştı. Buna benzer gösteri biçimleri "Diorama" yada "Kozmorama" adıyla da bilinirdi. Bu çeşit gösteriler ziyaretçi ve müstakbel gezginlere çeşitli mekânlarla ilgili gerçekçi görüntüler sunmaktaydı.


Yazan: İoli Vingopoulou