HORNBY, Emelia Bithynia Maceroni. Constantinople during the Crimean War, Londra, Richard Bentley, 1863.
Bayan Elizabeth Emelia Bithynia Hornby (1826-1866) Britanya hükümetinin Osmanlı hükümetine verdiği borcun halledilmesi konusunda diplomatik görevle İstanbul'a giden eşi Sir Edmund Hornby ile birlikte gitmişti. Osmanlı başkenti ve civarında (Büyükada, Tarabya) kaldığı sürenin dökümü annesi, kızkardeşi, eşi ve bir tanıdığına yazdığı mektuplarda anlatılmıştır.
Bayan Hornby'nin seyahat anlatısı 24 Ağustos 1855 tarihinde Calais'den başlayıp Paris'e oradan da Marsilya'ya devam eder. Nitekim Marsilya'dan vapura binip Korsika, Malta, Siros'tan geçerek İzmir'e varır. İzmir'den sonra gene yola çıkıp Çanakkale Boğazından geçerek İstanbul'a varır ve Boğaziçinde Tarabya'ya yerleşirler. Bunu izleyen mektuplar alımlı bir şekilde ve birçok ayrıntıyla yazılmış olup, Hornby'nin kadınca düşünüş tarzını ve gözlem yetisini sergiler. Hornby mektuplarında Osmanlı başkentinde yaşam koşulları, çeşitli milletler (Ermeni, Levanten, Türk, Rum vesaire) hakkında yazar ve Osmanlı kadınlarının özel yaşamından sahneler betimler. Ayrıca dinî kutlamalar, padişah Sultan Abdülmecit, Heybeliada ve öteki Prens Adaları, ve 1855 yılı kışının ağır koşulları hakkında yazar.
Mektuplarına Kırım savaşında vuku bulan siyasal ve askerî olaylar, Sivastopol ve Balaklava'daki askerî karargâhlar, hastane ve salgın hastalıklar hakkında ayrıntılar ekler. Bu arada Florence Nightingale'den de sözeder. Son mektubunun tarihi 5 Şubat 1858'dir.
Bayan Hornby'nin mektupları kitap olarak ilk kez 1858 yılında “In and around Stamboul” başlığıyla az sayıda yayınlandı. Daha sonra 1863 yılında birkaç renkli gravürle donanmış olarak yeniden yayınlandı. Bu taş baskı gravürlerin çizimlerini Lady Hornby'nin arkadaşı Britanyalı bayan gezgin Mary Adelaide Walker yapmıştı.
Gravürlerin konusu ekseriyetle Osmanlı müslüman kadınların özel hayatıyla ilgilidir. Hornby'nin mektupları son derece başarılı bir tarihî roman gibi de okunabilir.
Yazan: İoli Vingopoulou