Tag Araştırması

Type a search term

Detaylı Tarama

Lefkada

Lefkada adası (Ayamavra), edebiyat ve coğrafya yayınları evreninde, tıpkı öteki Yunan adaları gibi, ilk kez 15. yüzyıl başlarında Cr. Buοndelmonti'nin  elyazması haritalardan oluşan öncü eseri "Liber Insularum Archipelagi"de kaydedilir. Bu ada-sahil atlası (isolario, okunuş: izolaryo) daha sonra elyazması olarak yada baskıyla yayınlanan benzer eserlere, örneğin Benedetto Bordone'nin (1547) haritalarına örnek olmuştu. B. Bordone kendine özgü haritalarına adanın tarihi, iklimi, ve söylenceleriyle ilgili bilgiler eklemektedir.

16. yüzyıl sonlarına doğru Lefkada G. Fr. Camocio'nun çığır açıcı ada-sahil atlası (1574) ve bundan etkilenen G. Rosaccio'nun  daha sonra yayınlanan ada haritaları (1598) arasında yer alır. Tüm benzer eserlerde olduğu gibi Antonio Millo'nun (1582-91) haritaları da dönemin basılı kitaplarından alınmış gravürlerle tamamlanır. Yunan asıllı Antonio, çizdiği haritaların üzerinde deniz trafiğinin tehlikeli noktalarını işaretler. Yer adlarının saptanmasına gelince, Millo, dönemin liman rehberlerinden (portolan) yararlanır.

Bu haritaların tümünde Lefkada karşıdaki anakara sahilleriyle birlikte gösterilir. H. Beauvau'nun seyahatnamesinde (1615) yer alan gravürler birkaç yıl önce yayınlanmış ve büyük başarı görmüş bir kitabın gravürlerinin taklididir.

17. yüzyıl sonunda yayınlanan ve büyük etki yaratan V.M. Coronelli'nin eserleri başka dillere çevrilmiş, kopya edilmiş ve benzer eserler için esin kaynağı olmuştu. Özellikle "isolario"su, içerdiği tarih-coğrafya bilgilerinin zenginliği ve her adaya ilişkin (burada sözkonusu olan Lefkada için) kullandığı antik kaynaklar hakkında verdiği son derece ayrıntılı bilgiler dolaysıyla, uzun yıllar boyunca Yunan denizlerinde gezen her Batı Avrupalı için, yolculuk öncesi yada sonrası mutlaka başvuracağı bir temel ansiklopedik bilgi kaynağı oluşturmaktaydı. Böylelikle, V.M. Coronelli'nin Venedik'te kurmuş olduğu Argonotlar Kozmografya Akademisi'nin atölyesinde basılan ve Venediklilerin Osmanlı-Venedik savaşları sırasında (1684-1687) zaferlerini öven yüzlerce gravür (bakır baskı) arasında doğal olarak Lefkada adasının haritası da bulunmaktadır (V.M. Coronelli, 1688). Ayrıca, V.M. Coronelli eserinin 1687 baskısında, ada kalesinin plan ve görüntüleriyle Drepanon'daki önemli boğazın gravürleri yer alır. Bu çizimler Coronelli'nin eserlerinin yeni baskıları yada çevirilerinde birçok kez kopya edilmiş yada aslının çeşitlemesi olarak yeniden yayınlanmış, hatta daha sonraki yıllarda yayınlanan başka seyahatnamelerin, tarih veya coğrafya kitabının resimlemesinde kullanılmıştır. Aynı devirde yayınlanan J.v. Sandrart'ın eserinde (1686) 16. yüzyıl sonlarında yayınlanmış benzer bakır gravürlerden etkiler farketmekteyiz. J.v. Sandrart'ın eserinin 1687 baskısında yer alan tabloların konusu çoğunlukla Venedik hakimiyeti altında olan kaleler ve çeşitli yer manzaralarıdır. Benzer kitaplar serisinde, 6. Osmanlı-Venedik savaşında (1684-1699) Venediklilerin Osmanlılarla çarpışmalarında kazandıkları zaferleri öven başka eserler de bulunmaktadır. Örneğin J. Enderlin'in kitaplarında (1686), daha önce çıkmış ve çok rağbet gören yayınların yanısıra o sıralarda çıkmış yayınlardan da çeşitli konuları kopya eden tablolar görmekteyiz. 17. yüzyıl sonlarında J. Peeters'in yayınları (1686) Batı hristiyan güçlerinin Osmanlı-Venedik savaşlarında kazandığı zaferleri övmektedir. Bu kitaplarda Avusturya, güneydoğu Avrupa, doğu Akdeniz, hatta Asya ve Suudî Arabistana'a kadar uzanan bir coğrafya alanından şehir, liman ve çeşitli manzaralar sergilenir. J. Peeters'in 1690 baskısı kitabında ise Adriyatik denizinden Hindistan'a dek ulaşan şehir liman ve başka yerler görüntülenir.

J. Laurenberg'in antik Yunanistan'ı gösteren ve mükemmel biçimde kazınmış haritaları (1660), sanatçının derin bilgi hazinesini ortaya seren tarih-coğrafya içerikli metinler eşliğindedir.

Gravürlerinin kusursuz tekniğiyle ün kazanan Ol. Dapper, r 1688'de yayınlanan edebî eseri için çoğunlukla antik yunan ve latin edebiyatı yazarlarını, "portolan" (liman) haritaları ve "isolario"lar (ada haritaları), hatta çağdaş seyahatnamelerden tanıklıklar ve devrin geçerli haritalarını kaynak olarak kullanmıştı. Dapper'in eserinde Lefkada'nın Ayamavra Kalesinin planları yer almaktadır.

T Arkeolojiye ilişkin konularda önemli bir bilirkişi olan R. Chandler, seyahatnamesinde (1776), arkeolojik eser, coğrafya, tarih, ve de gezdiği yerlerin çağdaş insanlarıyla eşit ölçüde ilgilenir. Eserinde Lefkada'dan başka yakınlarında bulunan öteki adaların da haritası yer alır. J.J. abbé Bartélemy'nin  roman biçiminde yazmış olduğu ve şiirsel bir uslupla antik evrenin panoramasını aktaran seyahatnamesine ek olan "Atlas"ta da benzer bir tablo görmekteyiz. J.N. Bellin (1771) ve J. Roux'nun (1804) "portolan" denen liman rehberlerinde Lefkada'nın demir atma noktalarını işaretleyen haritalar yayınlanır. Adadaki demir atma noktalarını gösteren başka bir harita A. Grasset de Saint Sauveur'ün Yedi Adalar hakkında yazdığı üç ciltlik eserine ek olan "Atlas"ta yer alır (1800). Aynı eserde ada halkının kıyafetini gösteren bir görüntü de yer alır. Dürüst bir Fransız devlet memuru olan A. Grasset de Saint Sauveur, olgunluk ve keskin bakışla yazılmış ve zekâ, doğruluk, duyarlık erdemlerini taşıyan eserinde, Venedik hakimiyetinin son yıllarında Yedi Adaların, bu arada Lefkada'nın da genel bir görüntüsünü verirken aynı zamanda ada yaşamının tüm cazibesini aktarmayı başarır. J.B.G.M. Bory de St. Vincent'ın yayına hazırladığı kitaba ek olan "Atlas"ta (1823) gördüğümüz Lefkada haritası kayda değerdir.

J. Cartwright'in tabloları (1821), peyzaj içerikli olup pragmatist bir anlayışla, mükemmel bir teknik incelik, duyarlık ve içtenlik aktarmaktadır. Adayı araştırmış ve birçok bilgi biriktirip kaydetmiş olan hekim üsteğmen W. Goodisson'un eserinde de (1822) Lefkada haritası ve arkeolojik alanlarından manzaralar görürüz. 17. yüzyıl sonlarında Venediklilerin Yedi Adalara yaptığı askerî sefer ardından büyük bir olasılıkla çeşitli arkeolojik eserler İtalya'ya götürülmüştü; bu bilgi P.M. Paciaudi'nin eseri aracılığıyla bize ulaşır (1761).  Dodwell'e arkeolojik gezilerinde yoldaşlık eden İtalyan asıllı ressam S. Pomardi (1820), sipariş üzerine sayısız konu resmetmişti. Pomardi'nin çizimleri net sonuç ve doğruluklarıyla göze çarpmakta.

W.M. Leake'in en önemli eserlerinden birinde yer alan çizim ve planlar (1835, ve anastatik baskı 1967), İngiliz asıllı arkeoloji-sever topoğrafyacının mekânı ve tarihî anıtları son derece sistemli ve kapsamlı bir biçimde inceleyip kaydettiğini kanıtlar.

Deniz yoluyla seyahat eden ve uzaktan bile olsa Lefkada'yı karşılarında gören gezginlerin hemen hemen tümü Lefkata burnu ve buna ilişkin efsanelerden - acıklı sonu o yerde vuku bulan şair Saffo'dan da sözederler. Birkaçı seyahatnamelerinin sayfalarını etkileyici kayalık burnun görüntüsüyle donatırlar (T.S. Hughes, 1820 / J.Comte d’Estourmel, 1848 / Ed. Lear, 1863 / Ch. Wordsworth, 1882 / A. Von Sschweiger Lerchenfeld, 1887). Yunanistan'daki örf ve adetler ile kıyafetler ve tarihî anıtlar hakkında yayınlanmış birçok kitap arasında Griechenland adlı eserde (yaklaşık olarak 1825) yer alan görüntüler daha önce yayınlanmış ve rağbet görmüş başka seyahatnamelerden alınmıştır. Böylelikle, "Lefkata Burnu" başlıklı tablo W. Gell'in aynı konulu tablosunun taklididir.

Seyahatnameden çok bir tarih anlatısı olan Christopher Wordsworth'un büyük başarı görmüş eserinde (1882), Lefkada'dan, yeni bir sanat anlayışıyla aktarılmış çeşitli arkeolojik eser ve yer manzaraları hatta daha eski başarılı yayınlardan kopya edilmiş görüntüler görmekteyiz. Yunanistan'ın özellikle Epir bölgesi hakkında yaptığı gözlemler bakımından önemli bir gezgin olan F.Ch.H. L. Pouqueville'in bir eserinde (1835) Lefkada merkezinin tipik bir manzarasını görürüz.

S. Pomardi'nin  eserindeki (1820) bir gravürde Lefkada ve yakınlarındaki ada sahilleri ve de güneydoğusunda bulunan ada kitlesiyle birlikte oluşturduğu etkileyici manzarayı görmekteyiz. Aynı manzara Ε. Reisinger'in fotoğrafında da görülür (1923). Son olarak, İyon Denizi Adaları Uluslar Topluluğu'nun Büyük Britanya amblemini taşıyan arması (1817-1864) J.H. Allan'ın Akdeniz seyahatnamesinde (1843) içerilmektedir.

Albüm'de (1984) sergilenen eserler arasında, İngiltere'de yayınlanan çığır açıcı “The Illustrated London News” (1842-1885) dergisiyle “The Graphic” (1869-1885) dergisinden alınmış nadir ve çok kayda değer tahta baskı gravürler yer almaktadır. Bu gravürlerin konusu, 1842-1885 yılları arasında vuku bulmuş siyasal ve toplumsal olaylar ve savaşlara ilişkin yerler ve kişilerdir. Albümde yer alan gravürler arasında konusu İyon denizi adalarının Yunanistan devletine katılmasına ilişkin olan görüntüler de bulunmakta.

Yazan: İoli Vingopoulou