Syros
Siros adasıyla ilgili mevcut olan en eski harita 17. yüzyıla ait olup Fr. Piacenza'nin ada-sahil haritaları (isolario) kitabında yer alır (1688). Sözkonusu kitap Ege adaları, Kıbrıs ve hatta Peloponez hakkında kusursuz bir teknikle kazılmış haritalar ve zengin yazınsal malzeme içermektedir. Bundan yaklaşık olarak bir asır önce çıkan bir isolarioda Siros'un bir haritasını görürüz. Tüm benzer eserlerde olduğu gibi Antonio Millo'nun (1582-91) haritaları da dönemin basılı kitaplarından alınmış gravürlerle tamamlanır. Yunan asıllı Antonio, çizdiği haritaların - ve bu arada Siros haritasının - üzerinde deniz trafiğinin tehlikeli noktalarını işaretler. Yer adlarının saptanmasına gelince, Millo, dönemin liman rehberlerinden (portolan) yararlanır.
Siros'la ilgili ilk görüntü, sağladığı bilgi bolluğu bakımından çok değerli bir eser olan J. Pitton de Tournefort'un kitabında yer alır (1717). Bu kitap Tournefort'un Ege gezisinden sonra yayınlanmış ve o andan itibaren Ege'de seyahat eden her gezginin güzergâhı için bir rehber olmuştu. Ada haritalarından başka, eserdeki görüntüler, her adanın topoğrafyası, birçok adada kadınların giyim adetleri, bitki örtüsü, ve bazı tarihî eserler hakkındadır.
Siros'ta arıcılık faaliyetlerine ilişkin olarak Abbé Della Rocca'nın kaleme aldığı inceleme (1790) özel konusu ve Siros halkının kamu ve özel yaşamı ve de ziraat uğraşlarına ilişkin olarak verdiği ayrıntılı görüntüler bakımından nadir ve kayda değer bir eserdir.
Fransız gezgin A.L. Castellan'ın çok ciltli küçük boy zarif yayınında (1812) yer alan çizimler metinle eşit önemde olup yazarın kibar anlatımını özel bir bakışla verilmiş nadir konularla tamamlamaktadır.
18. yüzyıl sonuyla 19. yüzyıl başlarında, "görüntü"yü seyahatnamenin başlıca öğesi kılan M.G.F.A. Choiseul- Gouffier'in görkemli eserinde ilk kez adadaki limanın ve Ano Siros (Yukarı Siros) mahallesinin nesnel bir görüntüsünü buluruz. Gine 19. yüzyıl başında J. Roux'nun yayınladığı önemli liman rehberinde adanın haritası yer alır (1804).
J. Emerson Tennent'in seyahatnameyle politik bir söyleşi bileşimi olan kitabında (1829) yer alan bilgiler ne var ki kendi yaşantılarına dayanmamakta. Kitapta, o sıralarda Ege denizinin önemli bir limanı olarak "yüzeye çıkan" Siros'un nadir bir görüntüsü bulunmaktadır. Doğu'nun deniz sularında seyahat eden ilk buharlı yatın seyahat günlüğünde ise Siros merkezi Ermupolis şehrinden ilginç bir görüntü rastlanır (Marchebeus, 1839).
Fransa devletinin Yunanistan'a gönderdiği Mora Bilimsel Araştırma Ekibinin G. A. Blouet yönetimindeki Mimarlık ve Heykeltraşlık Bölümünün incelemeyi ve araştırmayı üstlendiği tarihî anıt ve yöreler hakkında - bu arada Kiklad adaları ve Siros hakkında da - bulunduğu gözlemler, sanat ve teknik bakımından üstün nitelikli çizimler eşliğindedir. Bu araştırmanın, üç görkemli cilt olarak yayınlanan (1831, 1833, 1838) sonuçları, o andan itibaren sözkonusu anıtlar hakkında güvenilir bir kaynak ve ilerideki bütün benzer çalışmalar için esaslı bir el kitabı oluşturur.
Yunanistan devletinin kuruluşundan hemen sonraki dönemde Chr. Wordsworth seyahatnameden çok tarih anlatısı olan bir eser yayınlar. Büyük yankı uyandıran bu eserin 1882 yılında yapılan yeni baskısında yer alan Siros görüntüsü, Fransız Bilim Ekibinin daha önce yayınladığı "Atlas"taki taş baskı gravürün aynısı olmakla birlikte daha hafif bir görsel uslupla yansıtılmıştır.
Albüm'de (1984) sergilenen eserler arasında, İngiltere'de yayınlanan çığır açıcı “The Illustrated London News” (1842-1885) dergisiyle “The Graphic” (1869-1885) dergisinden alınmış nadir ve çok kayda değer tahta baskı gravürler yer almaktadır. Bu gravürlerin konusu 1842-1885 yılları arasında vuku bulmuş siyasal ve toplumsal olaylar ve savaşlara ilişkin yerler ve kişilerdir. Siros adası da bu görüntüler arasında yerini alır.
Gine aynı dönemde E. Rey'in yarı seyahat yarı resim Albümünde (1867) çeşitli yerlerle ilgili görüntü bolluğu, tercih edilen konularda da kendini gösterir (örneğin Siros adasından yazıtlar, bir çeşme ve Lazareto yöresi gösterilir). Doğu'nun hemen hemen her tarafından çeşitli manzaralar ve tarihî anıtlar yanısıra günlük yaşamdan hoş sahneler de içeren "Albümler" 19. yüzyılın ilk yarısında rağbet görmüş bir yayın türüydü. Siros adası da bu Albümlerden biri olan J. Carne'ın albümünün dışında kalmaz. 19. yüzyıl sonlarında yayınlanan bir kitapta ise gelişmiş ve zenginleşmiş Ermupolis şehrini görürüz (A. Schweiger Lerchenfeld, 1887).
F.F. Boissonnas 20. asrın ilk çeyreğinde fotoğraf sanatına damgasını vurmuş olan kişidir. Ünlü fotoğrafçının Siros'ta çektiği ışığa bürünmüş insan ve mekân görüntüleri, karşılıklı saygının anlamına dair öğretici bir örnektir (F.F.Boissonnas, 1919).
Fr. Perilla, tahta baskı gravür, renkli akvarel reprodüksiyonları ve fotoğraf gibi çeşitli tekniklerle (1935) tüm Kiklad adaları gibi Siros için de duyduğu coşkulu sevgiyi ve sanat duyarlığını dile getirir.
Yazan: İoli Vingopoulou