FRIEDEL, Adam de
Danimarkalı Adam Friedel (yaklaşık 1780 - ?) subay olarak katılmış olduğu Napolyon savaşlarından sonra soylu bir yurttaşına refakat etmek üzere Osmanlı İmparatorluğu'na seyahat eder. Filiki Eterya örgütüne üye olup Rus topraklarına görevli olarak yaptığı bir çok seyahatten sonra Zakinthos'a (Zante adası) gelir. Yunan İsyanı'nın başladığı sıralarda Peloponez'e geçer ve kendisini soylu kökenli baron Friedel von Friedelsburg adıyla tanıtıp gönüllü olarak isyancılara üsteğmen rütbesiyle katılır.
Friedel bu süreçte, Th. Kolokotronis, Nikitaras, P. Mavromihalis, M. Botsaris, D. İpsilandis, İ.Kolettis, A. Mavrokordatos v.b. gibi Yunan isyanının ileri gelen kişilerini yakından tanır. Birçok dili bilmesi ve geniş kültürü sayesinde Dimitrios İpsilandis'in güvenini kazanır ve çeşitli görevler üstlenir. Ne var ki 1822 yılı Haziran ayında hemşehrisi olan Danimarkalı bir teğmen Friedel'in yalanını ortaya çıkarır. Friedel düzenli Yunan ordusundan kovulur ve 1823 yılında Mısır'a seyahat eder, amacı Yunan isyanı için kendi yurttaşlarından para toplamaktı. 1824 yılı Friedel'i Lord Byron'la birlikte Mesolongi'de bulur. Ancak, Johann-Jacob Mayer yayınladığı "Hellenika Chronika" gazetesinde isyancı örgütlere seslenip sahtekâr Friedel'den kaçınmalarını öğütleyince, kendisi Londra'ya sığınıp orada bir taş baskı atölyesi kurar.
Friedel, 1825 ve 1826 yıllarında Paris ve Londra'da Yunan İsyanı'nın belli başlı siyasetçi ve savaşçılarının portrelerinden oluşan 24 adet taş baskı yayınlar. Bu portrelerin asıl resimlerini canlı modele bakarak kendisi çizmiş, taş baskı ve renklendirmesi ise J. Bouvier tarafından yapılmıştı. Büyük başarı kazanan hatta ABD ve Hindistan'a da satılan bu taş baskı serisi 1832 yılına dek üstüste yeniden basılır; bu şekilde Avrupa'da Yunan özgürlüğünü savunan komitelerin Yunan meselesinin tanıtımı için yaptığı çabalarda olumlu katkıda bulunur.
Daha sonra Friedel sağlığıyla ilgili nedenlerden dolayı İngiltere'yi terkedip güney Fransa ve İtalya'ya yerleşir. 1849 yılında mücadele ödülünü ve Gümüş Haç kahramanlık madalyasını almak üzere Atina'ya gelir. Daha sonra İzmir'e gidip 2 yıl boyunca bir rum okulunda öğretmenlik yapar. Kırım Savaşı sırasında bulunduğu İstanbul'da çeşitli siyaset adamının portrelerini çizer. Gine sağlık nedenleriyle bir süre için Bohemya'ya gider ve 1861'de Atina'ya gelip 1863 yılına dek burada kalır. Yeniden İstanbul'da kısa bir süre geçirir. 1865 yılında gine Atina'ya gelir ve gerekli bilgiler ve evraklar eşliğinde, yaşamı ve faaliyetlerini anlatan bir memorandumla kral I. Georgios'tan Yunanistan'a yaptığı hizmetler karşılığında bir emeklilik maaşı talep eder. Friedel'in nerede ve ne zaman öldüğü hakkında bilgimiz yoktur.
Friedel'in çizmiş olduğu Yunan savaşçıları portreleri özgürlük sembolü işlevi görerek insanları bilinçlendirdi, birçok önde gelen kişiyi harekete geçirdi, Mora ve Orta Yunanistan yörelerinden çıkan savaş naralarının hiçbir zaman ulaşamayacağı ve coşturamayacağı ülkelerde Yunan özgürlük mücadelesi için bir dayanışma bayrağı işlevini gördü. Günümüzde Friedel'in gravürleri mezatlarda en çok aranan eserler arasında yer almaktadır.
Yazan: İoli Vingopoulou
FRIEDEL, Adam de - Peloponnese
FRIEDEL, Adam de - Rest Images
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Portrait of the French Philhellene officer Balest, who fought in the Greek War of Independence.
-
-
-
-
-
-
Portrait of Ottoman admiral Nasuhzade Ali Paşa, commander of the Ottoman fleet at Chios massacre.
-
-
Title page of the first edition of the fourth part of the work.
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Portrait of Lord Byron. Excerpt from Byron's poem “The Giaour”. Coat of arms of Lord Byron.
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
