GELL, Sir William
İngiliz arkeolog, topograf, ve haritacı, Cambridge üniversitesi mezunu William Gell (1777-1836), yunan kültürü alanında çalışma yapmış önemli araştırmacılardan biridir. Gezdiği yerler arasında İthaka adası (1801 ve 1806), Truva yöresi (1801), İyonya Adaları -Korfu, Zante, Kefalonya ve diğerleri- (1803), Peloponez (Mora), Saronikos Körfezi ve adaları, Mora Yarımadası kuzeyindeki Rumeli (Sterea Ellada) bölgesi ve Tesalya (1805) bulunmakta. Son olarak 1812 yılında, Dilettanti Grubunun bir projesi kapsamında Anadolu'da yunan kültürü kalıntılarının bulunduğu yerleri ziyaret eder. Bunların dışında İtalya'nın da çeşitli yörelerini gezdi, nitekim ölümü İtalya'da vuku buldu.
Çalışmalarında çok üretken olan Gell'in, 800 kadar eskizi ve birçok yayını bulunmakta. Başlıca uğraşlarından biri Homeros'un yapıtlarında geçen yer adlarının özdeşleştirilmesi sorunuydu. Vardığı sonuçlar ayrıntılı ve kanıtlı araştırmalar sonucu olmalarına rağmen bir çok durumda keyfi ve safça olup, kendisiyle birlikte gezide bulunan gezginler tarafından eleştirilmişti. Samimi bir Yunan dostu olmakla birlikte Yunan özgürlük savaşının en hassas anında (1823) Yunanlılara karşı sert eleştiriler yöneltmekten çekinmemiş olan Gell, W.M. Leake, Ed. Dodwell ve Lord Byron gibi şahsiyetler yanında gölgeye düştü.
1806 yılının Nisan ayında Gell, arkadaşı H. Raikes ve tanınmış arkeolog Ed. Dodwell ile birlikte Mora Yarımadasından İthaka'ya geçtiler. Önce Vathi'yi sonra adanın hemen hemen tüm iç kısımlarını, Aetos, Sarakiniko, Kioni, Marathias, Neritos, Cebrail manastırı ve Katharlar Meryemanası manastırını gezip buralarda Homeros devrinden olası kalıntılar aradılar. Gell yazılarında gözlemci olarak katıldığı dini bayram ve âdetleri (örneğin bugün hâlâ İyonya adalarında rastlayabildiğimiz Paskalya bayramı âdetlerini) tarif ediyor, yerel halk oyunlarını ilginç bulup onları antik yunan danslarıyla kıyaslıyor, ayrıca adadaki ticaret faaliyetleri ve nüfusla ilgili bilgiler de veriyor. Eskizlerinde çizdiği yerler sadece aslına sadık olmakla kalmayıp ayrıca Gell'in Akdeniz baharından kamaşmış bakışını ve Yunan topraklarının tarihî "yoğunluğunu" da aktarıyor.
Yazan: İoli Vingopoulou
