BUSBECQ, Ogier Ghiselin de
Flaman asıllı hümanist, doğa bilimci ve diplomat Ogier Ghiselin de Busbecq (1522-1592) Leuven üniversitesinde latin edebiyatı okur ve öğrenimini Paris, Venedik, Bologna ve Padova'da sürdürür. Yedi dil bilen Busbecq'in ilgi alanı doğa bilimlerinden antik çağlara kadar uzanıyordu. 1552 yılından itibaren Avusturya hükümdarı I. Ferdinand'ın hizmetinde bulunup İngiltere'de elçilik görevi yapar, 1554 ve 1556'da ise Babıali'ye, Transilvanya yöresindeki hudut sorununun çözümü için resmî elçi olarak gönderilir.
Busbecq 1555'te İstanbul'a varıp Amasya'da Kanunî Sultan Süleyman'la karşılaşır. 1556'da Viyana'ya döner ve aynı yıl içinde yeniden görevli olarak İstanbul'a gider ve 1562 yılına kadar kalır. Viyana'ya temelli olarak döndüğünde imparator II. Maximilyen onu iki oğlunun eğitimi ile görevlendirir. Yaşamının geri kalan kısmında imparator ailesinin hizmetinde bulunur, Fransa, İspanya ve Alçak Ülkeler'de (Hollanda) gizli görevler üstlenir. 1592 yılında memleketinde ölür.
Osmanlı başkentinde kaldığı sürede yaptığı diplomatik manevralar Sultanı hoşnut etmediğinden elçilikte kalmakla sınırlandırılır ve bu süre içinde doğa bilimsel araştırmalarla uğraşmaktan başka antik yunan ve latin edebiyatından 240 tane elyazması kitaba da sahip olur (aralarında Dioskorides'in bir eseriyle 6. yüzyıldan bir elyazması kitap ta bulunmaktaydı). Ayrıca sikke, yazıt ve başka arkeolojik esere de sahip olmuştu.
Busbecq Avrupa'ya Ankara koyunu (keçisi) yollayan ilk kişidir. Nitekim moher yün kumaşlar bundan sonra yaygınlık kazanır. Ayrıca lâleyi de Batı'ya götüren kişi Busbecq'tir. Böylece lâle Batı'da yetiştirilip bir yüzyıl sonra Alçak Ülkelerin altın çağını belirleyen çiçek olur.
Vakayinamesinin ilk baskısı 1581 yılında latince olarak gerçekleşir, bunu iki tane zenginleştirilmiş baskı izler (1582, 1589). Fransızca ve ingilizceye de çevrilen eser birçok yeni baskı yapar. Osmanlı imparatorluğunun gücü ve hakimiyetinin zirve noktası olan Kanunî Sultan Süleyman devrinde yönetim ve günlük yaşamla ilgili en eksiksiz metin sayılmaktadır.
Yazan: İoli Vingopoulou
