Gaspare Fossati (1809-1883) ve kardeşi Giuseppe Fossati'nin (1822-1891) ataları mimardı. İsviçre'de doğarlar, Venedik ve Milano'da öğrenim görürler. Gaspare 1833 yılına dek Roman ve Rönesans mimarîsini inceler, Pompei'de gerçekleştirilen kazılara katılır, ardından Rusya'ya gidip kısa bir süre sonra (1836) St. Petersburg'da "saray mimarı" ünvanını alır ve İstanbul'da Rus Elçiliği binasının planını çizmekle görevlendirilir. Oradayken kardeşi Giuseppe (okunuşu: Cuzeppe) ve başka İtalyan ve yerli mimarla birlikte 50'den fazla yapının yapımı için çalışırlar; bunların çoğu Osmanlı devletinin Tanzimat devri politikası kapsamında yapılan kamu binalarıdır.

1847 yılında, Sultan Abdülmecit, Fossati kardeşleri yüzyıllar boyunca hiçbir bakım görmemiş olan Ayasofya'nın bakımı ve onarımı ile görevlendirir. İki yıl süren ve 800'den fazla kişinin çalıştığı restorasyon faaliyetleri sırasında mabetin kubbesi ve yan kubbeler desteklenir, mozayikler temizlenir, top kandiller değiştirilir, mihrap ve minber onarılır, ayrıca dört büyük sütuna daire biçimindeki dev hat levhaları eklenir.

Fossati kardeşler İstanbul'da kaldıkları süre içinde birçok yabancı elçilik binası (İspanya, Hollanda, İtalya, İran), iki tane italyan tiyatrosu, ve osmanlı devlet idaresinde rütbeli birçok kişinin ve yabancı tüccarın evlerini inşa ederler. Fossati kardeşler 1858 yılında hâmileri sadrazam Reşid Paşa'nın ölümünden sonra İsviçre'ye dönüp oradaki evlerini osmanlı mimarîsine uygun bir biçimde inşa ederler. İki kardeşten Gaspare 1862 yılında Milano'ya gider. Milano'da Duomo meydanı, Galleria Vittorio Emmanuelle II ve Palazzo Marino sarayının planları kendisine aittir.

Fossati kardeşler, 1852 yılında, Ayasofya onarım faaliyetleri tamamlanıp görkemli açılış töreni yapıldıktan sonra (13 Temmuz 1849), Londra'da, burada sözkonusu olan kitabı yayınlarlar. Kitap, 1453 yılından itibaren cami olarak işlev gören anıtın iç kısımlarından son derece ilginç görüntüler gösteren taş gravürler içermektedir. Önsözde binanın mimarî safhaları hakkında kısa bir tarihçe yer almakta. Taş gravürler ise Louis Haghe imzasını taşımaktalar.

Yazan: İoli Vingopoulou

• 

  View of the central nave of Hagia Sophia in Istanbul, looking eastwards.

• 

  Fig. 1. Plan of the upper gallery of Hagia Sophia in Istanbul. Fig. 2. Plan of Hagia Sophia in Istanbul.

• 

  View of Hagia Sophia in Istanbul. On the right the Madrasa  of Mahmut I.

• 

  View of Hagia Sophia in Istanbul, right after its reconstruction by the Fossati brothers in 1847.

• 

  Hagia Sophia in Istanbul: View of the upper gallery from the south-west.

• 

  Hagia Sophia in Istanbul: View of the upper gallery from the south-west.

• 

  View of the imperial tribune in Hagia Sophia in Istanbul. This tribune stood between the mihrab and the Columns from Ephesus, which were transferred to the imperial capital during the reign of Byzantine Emperor Justinian I.

• 

  View of the esonarthex of Hagia Sophia in Istanbul.

• 

  View of the central nave of Hagia Sophia in Istanbul.

• 

  View of the north nave of Hagia Sophia in Istanbul. On the right one of the two lustration urns from Pergamon, transferred to the temple during the reign of Sultan Murat III.

• 

  View of the central nave of Hagia Sophia in Istanbul, from the north nave.

• 

  View of the north nave of Hagia Sophia in Istanbul. In the background the esonarthex. On the left the Grand Vizier praying.

• 

  View of the imperial tribune in Hagia Sophia in Istanbul. This tribune stood between the mihrab and the Columns from Ephesus, which were transferred to the imperial capital during the reign of Byzantine Emperor Justinian I.

• 

  Hagia Sophia in Istanbul: View of the upper gallery from the north-west.

• 

  Hagia Sophia in Istanbul: View of the western part of the upper gallery, where the throne of the Byzantine Emperor once stood.

• 

  Hagia Sophia in Istanbul: View of the upper gallery from the east.

• 

  View of Hagia Sophia in Istanbul from the north-west. On the right the fountain of Sultan Mahmut I.

• 

  View of Hagia Sophia in Istanbul. On the left the Fountain of Sultan Ahment III. In the background the Mosque of Sultan Ahmet I, the Byzantine walls of the city and the Sea of Marmara.

• 

  View of Hagia Sophia in Istanbul. On the right the street passing in front of the Sublime Porte.

• 

  Views of the mausoleums of Sultans Murat III, Selim I, Mehmet III and Mustafa I in Hagia Sophia in Istanbul.

• 

  Panoramic view of the Seraglio Point from one of the minarets of Hagia Sophia. On the left the University of Abdülmecid. In the background the Mosque of Sultan Ahmet I, the Obelisks of the Hippodrome of Constantinople and the Sea of Marmara. 

• 

  Panoramic view of Istanbul from one of the minarets of Hagia Sophia. On the right part of the Topkapi Palace. In the background the mosques of Sultan Suleiman I and Mehmet II.

• 

  Panoramic view of the Topkapi Palace from one of the minarets of Hagia Sophia. In the foreground the first courtyard of the palace with Hagia Irene on the left. In the background the Gate of Salutation, the Tower of Justice, the Divan and the imperial kitchens.

• 

  Panoramic view of Topkapi Palace from one of the minarets of Hagia Sophia. In the foreground the Fountain of Sultan Ahmed III. In the background Prince islands.

• 

  View of the central nave of Hagia Sophia in Istanbul, right after its reconstruction by the Fossati brothers in 1847.

• 

  View of the exonarthex of Hagia Sophia in Istanbul.

• 

  Title page.