CURZON, Robert
İngiliz asıllı diplomat, gezgin ve yazar, 14. Zouche baronu Robert Curzon (1810-1873) Mısır ve Kutsal Yerlerden (Kudüs) (1833) Meteora (1834) ve Aynaroz'a (1837) kadar uzanan bir yolculuk yaptı. 1833 yılının Haziran ayında başladığı ilk yolculuğunda Malta'dan yola çıkıp İskenderiye ve Kahire'ye gelir, buradan yörenin kıpti manastırlarını ziyaret ettikten sonra Kudüs'e varır. 1834 Ekim ayı sonlarında Korfu'dan Yanya ve Meçovo'ya geçip buradan Meteora manastırlarına varır ve 15 gün sonra tekrar Korfu'ya döner. Son olarak 1837'de İstanbul'dan Aynaroz'a doğru seyahat edip burada birçok manastırı ziyaret eder. 1841-43 yıllarında İngiltere'nin İstanbul Sefareti üyesi ve daha sonra Sir Stratford Canning'in yazmanı olur, ayrıca üst düzeyde siyasal sorumluluklar da üstlenir. Yolculuk güzergâhını sergilerken Doğu'nun hristiyan ortodoks manastırlarından elde ettiği eski elyazmalarını nasıl bir özenle İngiltere'ye yolladığını ayrıntılarla anlatır. Bu elyazmaları arasında 1834 yılında Filistin'de eline geçen üç eski elyazması kitap, 1837'de Aynaroz'dan, aralarında 14. yüzyıla ait resimli bir ilahi kitabının da bulunduğu üç elyazması kitap yer alıyor. Ölümünden sonra bu elyazmaları Britanya Kütüphanesine teslim edildi. Curzon'un gezi notları 1851 yılına kadar birçok kez yeniden ve son bir kez daha 1916'da basıldı. Kitaptaki tahta gravürler kendi çizdiği desenleri esas alır.
Al. Kinglake seyahatname yazarlığında yeni bir biçim getiren kişidir (1844). Gezdiği yerler, anıtlar ve değişik halklar hakkında herhangi bir açıklayıcı bilgi vermekten vazgeçerek ve tarihi kanıtları gözardı ederek sadece kişisel izlenim ve duygularını dile getirmekle yetinir. Böylece seyahatname yazarlığında Curzon ve daha başkalarının izleyeceği yeni bir ekol kurulmuş olur. Curzon etraflı giriş yazısında kurum olarak hristiyan kilisesi, kilise babaları, tarikatlar ve tüm dogma sapmaları, ayrıca manastırları çevreleyen doğanın şiirsel güzelliği, ortodoks kilisesi sanatı ve kiliselerin ikona yapma programından sözetmektedir. Ayrıca bizans mimarisinin özellikleri, batı sanatıyla kıyasla ikona sanatının karakteristikleri, kilise hiyerarşisi, manastır hayatı ve ermeni manastırları hakkında yazar. Esas metinde ise kişisel yaşantı ve duygularını aktarır.
Yazan: İoli Vingopoulou
