WITTMAN, William. Travels in Turkey, Asia-Minor, Syria, and across the Desert into Egypt during the years 1799, 1800, and 1801, in Company with the Turkish Army, and the British Military Mission... Londra, T. Gillet for Richard Phillips, 1803.
İngiliz asıllı bir ordu görevlisi olan William Wittman, İngiliz Donanması Seferi ile 1798 sonlarından 1802'ye kadar Osmanlı İmparatorluğunu ziyaret etti. İngiliz Ordusu bu sefer sırasında Türk ordusuyla ittifak kurarak Mısır'a saldırmış olan Napolyon'a karşı yürüdü. Seferde Wittman'dan başka W.M. Leake, E.D. Clarke ve Lord Elgin'in yazmanı W. Hamilton bulunmaktaydı. İstanbul'da bir kış geçiren Wittman buradaki anıtları, Beyoğlu'yu, çarşıları, Rum ve Türklerin yaşam biçimleri ve dini bayramları sırasındaki eğlencelerini tarif etmekten başka yörenin hava durumu ve iklimi hakkındaki gözlemlerini de kaydetmekte. Gine İngiliz donanması mensubu olarak geçtiği Çanakkale Boğazı yöresinde Sestos, Abydos ve Truva antik şehirleri hakkında tarifleri yanısıra bu stratejik deniz geçitinde bulunan kalelere de ilişkin ayrıntılı bilgiler veriyor. Osmanlı İmparatorluğu başkentine dönüşünden sonra vakayinamesinde veba salgını, Türklerin ramazan ayı, Rumların Paskalya yortusu ve hatta Lord Elgin'in padişahın doğum günü için verdiği şölen konularını da işliyor . İngiliz ordu seferi Osmanlı ordusuyla buluşmak üzere Orta Doğu'ya doğru devam etti. Wittman burada Kudüs ve Suriye'yi gezip daha sonra Kahire ve İskenderiye'ye ulaştı. Hem İngiltere hem Osmanlı ordusunda çıkan veba hastalığı ve diğer salgınlar hakkındaki gözlemleri ve kitabın Ek'inde yer alan hastalıkların tedavisi ile ilgili öneriler ve veba hastalığının tarihçesi, ayrıca Osmanlı ordusu görevlilerinin resimleri bu kitabı son derece ilginç kılan unsurlardır. Bunlardan başka Wittman İstanbul'a dönerken uğradığı Rodos, Samos ile Sakız'ın kayda değer sakız bitkisi ve cüzzamlılar hastahanesini, Midilli adası ve ürünlerini, Tenedos'u (Bozcaada) anlatmıştır. İngiltere'ye dönüş yolculuğu Varna, Silistre, Tuna nehri, Viyana ve Almanya'dan geçerek tamamlandı.
Yazan: İoli Vingopoulou
