POUQUEVILLE, François Charles Hugues Laurent

Fransız asıllı doktor, diplomat, yazar ve coşkulu bir yunan dostu olan François-Charles-Hugues-Laurent Pouqueville (1770-1838) Normandiya'da doğar. Önceleri ruhbani eğitimi görüp diyakoz rütbesini alır, ancak kısa süre sonra, 1794'te, tıp okumak amacıyla Paris'e yerleşir. Orduda sağlık işleri subayı olarak 1798 yılında Napolyon'un Mısır'a yolladığı Bilim Ekibine katılır. Aynı yılın Aralık ayında sağlığı zarar görmüş durumda Avrupa'ya dönerken korsanlar tarafından Kalabriya açıklarında rehin alınır ve öteki yurttaşlarıyla birlikte Navarin'de terkedilir. Navarin'den Türklerin savaş rehini olarak Peloponez'de Tripoliçe'ye götürülür. Pouqueville 1799 yılının baharına dek Peloponez'de kalır, ardından İstanbul'a Yedikule zindanına getirilip burada öteki Fransızlarla birlikte 25 ay yatar.

1801 yılında Fransa'ya dönüp birkaç yıl sonra üç ciltlik ilk eserini yayınlar. Kendi deyişiyle "Bu ülkeye karşı öncelikle duygusal bir tavırla" yazılmış olan eseri okur kitlesinde büyük bir etki yaratıp hemen öteki Avrupa dillerine (altı dile) çevrilir. Esaret yıllarında Pouqueville doktor sıfatıyla halkla temas kurup eski ve modern yunanca dilini öğrenir. Napolyon'a ithaf edilen kitap yazarın Fransa Büyükelçisi olarak (1805-1816) Yanya ve Patras'a (Balya Badra) atanması ve Fransızların Tepedelenli Ali Paşa ile görüşmelerinde başlıca aracı olması için bir itimat mektubu niteliğindedir.

Pouqueville'in Yunanistan'la ikinci uzun süreli teması 1805'ten 1816'ya dek sürer. Beş ciltlik Voyage dans la Grèce (1820-21) başlıklı eseri ve birkaç yıl sonra altı cilt olarak Voyage de la Grèce (1826-27) başlığıyla zenginleştirilmiş halde yayınlanan aynı metin ilerideki gezginler için mutlaka değerli bir rehber oluşturur.

Yazar derinlemesine giden bir düşünür tavrıyla Yunan kültür ve mekânını inceleyip önemle ortaya koyar, ve ülkenin jeomorfolojisi (yerbiçimbilimi) ile ilgili belki de en etraflı olarak yazılmış bir eseri miras bırakır. Antik yunan metinlerinde sözügeçen yerleri tam olarak özdeşleştirerek, kilise metropolleri ve osmanlı kazaları hakkında yazarak, savaş olaylarını tarafsız bir biçimde aktararak ve yörelerin ekonomik boyutları hakkında berrak bir tablo çizerek, Pouqueville, Yunanistan anakarasının tarihî çehresinin en derin irdeleyicisi sıfatını haketmiştir.

Sözkonusu geliştirilmiş baskının 30 sayfalık "İçindekiler" kısmında kitapta işlenen tüm yöreler ve konular sergilenmektedir. Aşağıda yer alan güzergâh Pouqueville'in yolculuğundan bir örnektir: Paris'ten yola çıkarak Dalmaçya sahillerini geçer ve Epir kıyılarındaki Panormos'ta (Oriku) karaya çıkarak kara yoluyla Yanya'ya ulaşır. Burada Tepedelenli Ali Paşa ile karşılaşır, Yanya, Dodoni, Zagori, Aoos (Voyusa), Berat, Akrokeravnia (Himare) dağları, Himare, Dureç ve Kuzey Epir'in daha birçok yerini ziyaret edip seyahatnamesinde betimler. Yoluna devam ederken Butrint'ten geçip Paramythia, Parga, Akheron nehri, Suli, Preveze, Nikopolis, Arta körfezinin (Amvrakikos) kuzey kıyısını gezer. Yolculuk Arta (Narda), Amfilohia, Cumerka dağları, Arta körfezinin güneyinden geçip doğu Epir'de, Kalarites, Pindos, Vlachi, Meçovo'da devam eder. Pouqueville burada Epir'in jeomorfolojisi (iklim, demografik bilgiler, tarım, hayvancılık, sular, ürünler, flora çeşitleri) hakkında bilgiler verir. Tesalya ve Makedonya'da devam eder, bu yörelerin halk oyunları hakkında yazar, Grevena, Trikala (Tırhala), Aliakmonas (İnce Karasu), Smolikas dağı, Kastorya kenti (Kesriye) ve önde gelenleri, Argos Orestikon (Horpişte), Ohrid gölü, Prespa gölleri, Siatista, Kozani ve Larisa (Yenişehir) hakkında, ve tabii ki Pella'ya kadar olan yöreler ve Arnavutlar hakkında yazar. Daha sonra gine Tesalya'ya dönüp (Tırhala, Kalambaka, Larisa, Magnisia, Aya, Volos, Almiros) buradaki halk hakkında yazar, Akarnania (Aktion, Anaktorion, Ksiromero, Stratos, Valtos), Etolia (Thermo, Vrahori, göller, Etoliko, Mesolongi, Kalidona, Makineia, Nafpaktos-İnebahtı) hakkında yazar. Ayrıca Dorida, Lokrida, Oiti dağı, Sperhios (Alamana) ovası, Termopil, Lamia, Fokida bölgesi (Salona-Amfisa, Delfi, Arahova, Steiri), Boeotia (Heronia, Kopaida, Thespies, Thiva (Istefa), Tanagra, Halkida (Eğriboz) ve Oropos hakkında yazar. Bu yörelerde 1790'dan 1815 yıllarına dek yapılan ticaret faaliyetleri, tarım ve fauna hakkında bilgiler verir.

Yanya'dan Patras istikametine doğru giderken Leukada (Ayamavra) adası hakkında yazar. Kitabın Peloponez bölümlerinde Achaia, Patras, Kato Ahaya, Egio, Kalavrita, Akrata, Sikyona, Nemea, Korint, Megara yöreleri hakkında yazar. Sonunda Attika'ya varıp Salamina adası, Pire, Atina ve antik harabeleri, Vravron, Thorikos, Sunion, Kesaryani manastırı, Marathon, Elefsis, Megara (Mağare) şehri hakkında yazar. Korint kıstağından geçerek Perahora (Parehor), Korint şehri, Mikene, Argos (Arhos), Tiryns, Nafplion (Anabolu), Tolo, Ligurio, Epidaurus, Trizina, Methana'ya gider. Kinuria yöresini, Tripoli (Tripoliçe), Tegea, Mantineia, Lerni, Fliunda, Stimfalya, Feneos, Styga, Kalavrita'yı betimler ve tekrar Patras'a gelir. İlida (Elis) için yola çıkıp Gastuni (Guston), Hlemuçi, Pirgos, Katakolo'dan geçer ve Alfios ırmağı ile Olympia yöresine gelir. Dönüşte ise Erimanthos dağı ve Mega Spileo'dan geçerek Patras'a varır. Son olarak Megalopoli ovasını, Karitena, Vasses, Likosura, Gortina, Dimiçana (Demiçane), genel olarak Arkadiya'yı betimler ve Leondari'den (Londari) geçerek Sparta'ya varır, burada Mistras (Mezistre) ve Evrotas ırmağını betimler. Anlatısını Mora ve Mani (Manya) tarihine ve özelliklerine değinerek bitirir.

Yazan: İoli Vingopoulou

TRAVELOGUES

GEZGİNLERİN BAKIŞI

Yerler - Anıtlar - İnsanlar

Güneydoğu Avrupa - Doğu Akdeniz

Yunanistan - Anadolu - Güney İtalya

15. yüzyıl - 20. yüzyıl

POUQUEVILLE, François Charles Hugues Laurent - Attica

POUQUEVILLE, François Charles Hugues Laurent - Rest Images