DODWELL, Edward
Soylu ve zengin bir İrlandalı aileden gelen arkeolog ve ressam Edward Dodwell (1767-1832), Dublin'de doğdu ve Cambridge'deki Trinity College'de edebiyat ve arkeoloji öğrenimi gördü. Büyük servetinin sağladığı ekonomik rahatlık sayesinde meslek edinme gereksiniminden uzak kalarak kendini tümüyle Akdeniz uygarlıklarıyla ilgili araştırmalara verdi.
1801 yılında Atkins ve tanınmış gezgin W. Gell'le birlikte İyon adaları (Korfu, Zante v.s) ve Truva yöresini gezer. 1805-06'da ise yol arkadaşı ressam Simone Pomardi ile birlikte Rumeli'yi gezer. Daha sonra Napoli ve Roma'da yerleşip kendisinden otuz yaş genç bir kadınla evlenir. Birçok Avrupa kültür vakfının onursal üyesiydi. İtalya dağlarında keşif gezileri yaparken hastalanarak öldü. Oluşturmuş olduğu büyük arkeolojik koleksiyonu (sikkeler, 115 adet bakır eşya, 143 amfora) bir süre Roma'daki evinde barındırıldıktan sonra Münih Heykel Müzesine satıldı.
Üretken bir yazar ve aynı zamanda görsel sanatçı olan Dodwell devri için eşsiz olan eserlerinde arkeolog olarak sahip olduğu merak duygusu, eleştirel bakış ve sanatkâr duyarlığından oluşan çok yanlı yeteneğini ortaya koyuyor. Eserinde ilk kez olarak bir "yer"in gerçek anlamda keşfini tanıyabiliyoruz: Yürüyüş; anıtlar, tarih, çağdaş insanlar ve ispatlı bilgileri kapsayan görünümün bir keşif ve tanıma (okuma) biçimi haline geliyor.
Bu iki ciltlik yayında anlatılan ve arkeoloji ile topoğrafya malzemesi açısından zengin verileri olan yolculuk, Yunanlıların isyandan önceki devirdeki (1821 öncesi) kamu ve özel yaşamlarıyla ilgili sonsuz zenginlikte bir bilgi hazinesi oluşturuyor. Dodwell 1801 yılının Nisan ayı sonlarında İtalya'da tanımış olduğu Santorini adasından zeki ve okumuş bir Yunanlıyı yanına tercüman olarak alıp Venedik'ten yola çıkar. Adriyatik denizini geçip bir ay içinde yol arkadaşlarıyla birlikte rus-osmanlı işgali altındaki Korfu'ya varır. Yolculukları Paksos adaları, Parga, Santa Mavra'ya doğru devam eder. Dodwell eski harabeler, ürünler, köyler ve efsaneye göre antik yunan şairi Saffo'nun Faon'a karşı olan umutsuz aşkından dolayı denize düşüp öldüğü Lefkata burnu hakkında yazar. Buradan Preveze'ye gidip Nikopolis'teki arkeolojik siti gezer, İthaka adasına devam edip buradaki coğrafya ve ekonomik durum hakkında ve antik harabeler arayışı hakkında yazar. Son olarak Kefalonya'ya gelip burada Yunanistan yörelerine William Gell ile birlikte yaptığı ilk yolculuğu tamamlar.
Dodwell 1805 yılında ressam Simone Pomardi ile birlikte Sicilya'nın Messina şehrinden yola çıkarak Zante'ye varır, buradaki köyler, nüfus, ürünler hakkında yazar; daha sonra Mesolongi'ye geçer. Tepedelenli Ali Paşa'nın yerel halka yaptığı zulümler, yöreye özgü ürünler, Akheloos nehri ve Echinades takımadaları hakkında yazar. Yolculuğun devamında Patra'ya ulaşıp konsolos Nikolaos Stranis'in misafiri olur. Stranis'in konağı yıllarca birçok Avrupalı konuğun buluşma yeri olmuştu. Dodwell'in Patra'yı gezmesi buralarıyla ilgili teorik bilgilerini doğrular. Çağdaş Patra'dan sözederken kolay anlaşılır bir şekilde şehrin hem mimari düzenlemesi ("Yunanlıların evleri kireçle Türklerin evleri ise kırmızı ile boyanmış" olduğunu bile belirterek), hem ekonomik durumu hakkında (yöreden ihraç edilen ürünler dahil) yazar. Patra'da kaleyi, meşhur koca gövdeli selvi ağacını, Aziz Andrea kilisesi ve ayazmasını ziyaret eder. Yazısına yolculuk arkadaşı Pomardi'nin çizmiş olduğu ve kutsal kaynağı görüntüleyen deseni de ekler. Patra'da oldukça çok siyah kölenin bulunmasını kaydeden Dodwell ayrıca birtakım arkeolojik eseri edinmek için de çabalarda bulunur. Patra hakkında yazarken özellikle şehrin tarihî belleğini canlandırıyor. Güzergâhında Yunanistan'ın çağdaş gerçekliğini sergilerken yararlandığı eski kaynaklar ve daha önceki gezi tanıklıkları ile kendi bilgilerini bilimsel bir şekilde belgelendirir.
Dodwell Peloponez'deki bir salgın yüzünden Atina'ya başka yoldan gitmeyi yeğleyip İnebahtı, Galaksidi (burada karnaval gösterilerini izler) ve Amfisa'dan geçerek (burada Kefalonyalı bir doktorun evinde konuk olur ve voyvodayı ziyaret eder), Parnasos dağına çıkar, Hriso köyünde durak yapar ve Kastri'de konaklayıp Kastalya çeşmesini ve Delfi'de görülebilen pek az antik harabeyi gezer. Yolu Arahova ve Distomo'dan geçip onu Livadia'daki Trophonius kâhinleri antik sitine götürür, oradan da öteki Boeotia köylerine (Orchomenos, Aliartos, Thespiae) devam eder. Eleutherae yolundan ve Eleusis ovasından geçerek 26 Mart günü, Lord Elgin'in çalışma ekipleri Akropolis'in kabartma mermerlerini söktüğü sıralarda Atina'ya ulaşır. Dodwell burada Eylül ayına kadar kalıp Attika'nın hemen hemen tümünü (Pendeli dağı, Fili, Acharnai, Kifisia, Vrauron, Porto Rafti, Thorikos, Lavrion, Sunion, Pire) ve Aegina ile Salamis adalarını gezer. Arkeolojik konuların yanısıra Yunanlıların dansları, müziği ve oyunları hakkında, hamamlar hatta böcek ve kuşlar hakkında da yazar.
Atina'dan sonra Thiva (Thebai)'dan, Kopais gölü, Thermopylae ve Lamia'dan, Stylis ve Almyros'tan geçerek Volos ve Pelion'a gelir; yazısında yol boyunca karşıladığı tüm antik kent harabelerinden söz eder. Bundan sonra Larissa ve Ambelakia'ya gelip buradaki yaşamın üstün düzeyi, kültürlü insanlar ve pamuk iplik boyama endüstrisinden son derece etkilenir. Tesalya ovası, Lilaia, Amfikleia, Fokida, Boeotia içinden geçerek ve Chalkida ile Maraton'a uğradıktan sonra yeniden Atina'ya döner. Bütün yaz boyunca burada kalır. 1805'in Aralık ayında onu Argos-Korint yöresini gezerken buluruz: Dafni manastırı, Eleusis ve dinî gizemleri, Megara, Korint kıstağı, Korint kalesi, Kechries, Nemea ve bağları, Argos'ta akropolis ve antik tiyatro, Mycenae ve Atreus'un hazinesi, Tiryns ve Nauplion, Epidaurus ve Asklepios tapınağının kalıntıları, Troizina, Methana, Poros gezip yazdığı yerlerdir. Daha sonra Aegion yolu üzerinde Sikyon, Xylokastron'dan geçip yörenin hanlarında durur ve Patra'dan sonra Achaia ve İleia'nın bütün köylerini tarif ederek 24 Ocak 1806 tarihinde Olympia'ya varır. Gezinin devamında Messini, Megalopolis ve Vassai'deki harabeleri ziyaret ettikten sonra Şubat sonlarında Sparta'ya gelir. Tekrar Arkadiya ve Achaia'yı geçerek (Tegea, Tripoliçe, Mantineia, Orchomenos, Stymphalia, Feneos, Kalavryta, Mega Spilaion'a uğrayarak) Patra'ya ulaşır ve ilkbaharda İyon adalarından geçerek nihayet 18 Eylül 1806'da Roma'ya varır.
Yayının ek kısmında: yer adları ve değişik söyleniş biçimleri, Kefalonya ve Zante adalarının, Livadia, Amfisa, Lamia, Thebai şehirleri ve yörelerinin belli başlı yerleşim merkezlerinin katalogu, Yunanistan'da kullanımda olan ölçü ve tartı araçları katalogu, Korfu, Delfi, Fokis, Thespiae, Pire, Tinos ve Lezbos adalarından yazıtlar, Attika'da kullanılmakta olan müzik aletleri ve Atina'daki ürünlerin fiyat katalogu ile orada kaldığı sürece satışta olan meyve ve sebzeler katalogu yer alıyor.
Dodwell gezdiği arkeolojik kalıntılıları camera obscura tekniğini kullanıp belgeledikten sonra bunlara gravürleri de ekleyerek sanatla bilimsel bakışı birleştirmeyi amaçlamıştı. Kendisinden sonra Yunanistan yöresini gezen bütün gezginler için temel bir kaynak oluşturan ve arkeolojik araştırmalarda bugün hala son derece yararlı bir çalışma olan eserinin yayınlanmış üç cildinde Dodwell'in 400'e yakın kendi çizdiği manzara ve tarihsel anıt resmi bulunmakta. Son zamanlarda ise bugüne dek bilinmeyen daha onlarca deseni ortaya çıktı.
Yazan: İoli Vingopoulou
DODWELL, Edward - Athens
-
Relief from the mouth of a well (puteale), from Ancient Corinth, depicting Athena and Heracles.
-
Fragments of the metopes of the Temple of Hephaestus in Athens.
-
Fragments of the metopes of the Temple of Hephaestus in Athens.
-
The choregic monument of Lysicrates, which served for some time as library of the Capuchin Order.
-
Interior view of the Choregic monument of Thrasyllus (Panagia Spiliotissa) in Athens.
-
Stele with inscription: "ΚΛΑΥΔΙΑ ΠΡΕΠΟΥΣΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΥΨΙΣΤΩ".
-
Tablet dedicated by a person who was cured from some malady in the eyes.
-
Rough designs of temples, in the style of those painted on the walls of Herculaneum and Pompeii.
-
Cinerary vase of bronze with an elegantly-ornamented rim round its mouth.
-
Marble vase with the inscription: ΤΙΜΟΦΩΝ ΤΙΜΟΣΤΡΑΤΟΥ ΑΝΑΓΥΡΑΣΙΟΣ.
-
The west front of the Parthenon and the Erechtheion, from the Propylaea.
DODWELL, Edward - Rest Images
-
Village of Piada (modern-day Nea Epidavros). The Byzantine castle in the background.
-
Architectural features from the sanctuary of Demeter in Eleusis.
-
Relief from the mouth of a well (puteale), from Ancient Corinth.
-
Relief from the mouth of a well (puteale), from Ancient Corinth, depicting Artemis and Apollo.
-
The relief from the Lions' Gate in the Acropolis of Mycenae.
-
Funerary monument at Orchomenus, known as Treasury of Minyas.
-
Small arrow heads of black flint, which probably belonged to the Persian army.
-
The bridge connecting the Old Castle (Palaiokastro) of Corfu to the city.
-
Architectural features from the sanctuary of Asclepius in Epidaurus.
-
Roman sarcophagus from Epidaurus (1,2). Feature of pediment from the sanctuary of Asclepius (3).
-
Ancient helmets of Corinthian style from Olympia. Etched ornament of one of the helmets.
-
Several forms of letters of the Greek alphabet, from ancient inscriptions.
-
The Acropolis of Orchomenus and the funerary monument know as Treasury of Minyas.
-
View of the funerary stele of Alxenor or Stele of Orchomenos.
-
The Catabothra (underground water cave) of Lake Copais, Boeotia.
-
The Hyperian fountain at Pherae (today Velestino), Thessaly.
-
Sepulchre of Hassan Baba, at the entrance of the Vale of Tempe.
-
Gate at the fortrifications of the acropolis of Ferentino, Italy.
-
View of the ancient walls of the acropolis of Ferentino, Italy, with the Episcopal Palace.
-
Gate at the fortifications of the acropolis of Alatri, Italy.
-
Posterior view of the main entrance to the acropolis of Alatri, Italy.
-
Entrance to a gallery at the fortification wall of the acropolis of Alatri, Italy.
-
View of the ancient walls and of the remains of the Dioscuri temple at Cori, Italy.
-
Gate at the fortifications of the acropolis of Segni, Italy.
-
Posterior view of Saracena Gate at the acropolis of Segni, Italy.
-
The main entrance to the city of Norba, Italy. In the background, the modern town.
-
Remains of an ancient city, situated within fortification wall, Methana.
-
Posterior view of the Arcadian Gate at the walls of ancient Messene.
-
Remains of the ancient Arcadian city Cleitor, today part of Achaia district.
-
Remains of walls at the site of the ancient city Alos, Thessaly.
-
The remains of the acropolis of Echinos, at the modern site of Echinos, Thessaly.
-
Anciet ruins at the plain of Heraclea in Trachis, Phthiotis.
-
Gates and towers ar the fortification walls of Eleutherae fortress, also known as Gyftokastro.
-
Ancient wall at the Acropolis of Chaeronea (Acropolis of Panopeus).
-
Remains of a wall near the temple of Athena Cranaea at Elateia, Phthiotis.
-
Funerary monument at Delphi. The Crissaean field in the background.
-
View of the castle of Amfissa, which was built on the site of the city's ancient arcropolis.
-
Remains of the gate of ancient Myonia, built on the site of modern Agia Efthimia, Phocis.
-
Ruins of the fortifications of Nea Plevrona, also known as Kyra Rini castle.
-
Ruins of the fortifications of Nea Plevrona, also known as Kyra Rini castle.
-
Ruins of the fortifications of Nea Plevrona, known as Kyra Rini castle.
-
Ancient wall at the Acropolis of Panopeus (Acropolis of Chaeronea).
-
The Acropolis of Panopeus (Acropolis of Chaeronea) and the plain of Chaeronea.
-
Interior of the Tholos tomb of Mycenae (Treasury of Atreus).
-
The entrance to the Tholos tomb of Mycenae (Treasury of Atreus).
-
Posterior view of the Lions relief over the entrance to the Acropolis of Mycenae (Lion Gate).
-
The plain of Argos seen from the ruins of Tiryns. In the background, Nafplio and Bourtzi fortresses.
-
Modern gate erected on the ancient and medieval wall at Terracina, Italy.
-
The Shrine of Nymph Feronia, three miles north of Terracina in Italy.
-
Remains of ancient wall around the putative Villa of Cassius at Tivoli, Italy.